ÜZÜM KESİP, DOĞA'NIN BEREKETİNİ KUTLADIK..
''Gidin, elinize bir avuç toprağı alabileceğiniz bir yere.
Biraz kulak verin toprağa.
Duyacaklarınız, yüz binlerce yıldır, insanlığa hediye ettiği çocuklarının, buluşma gününde yaşadığı mutluluk olacaktır.
Toprağın tarihi, en çok hasat günlerinin neşesiyle harmandır.
Bağ bozumu da bu neşenin en davullu zurnalısıdır.
Derler ki eskiler, bağ bozumu geldiğinde üzümler gelin olur.''
Dionysos.
Tarihte, "bereketin ve bolluğun" simgesi olarak anılan, tanrılara hediye olarak sunulan üzümle ilgili söylenceler aslına bakarsanız Nuh Tufanı‘na kadar dayanıyor. İnsanlık tarihinin ilk dönemlerinden beri üzüm neredeyse her kaynakta yer almış. İlk bereket tanrılarının sembolü olan üzüm, kutsallığını dönüştürerek edebiyatta ve sanatın çeşitli dallarında da yer bulmuş.
Birçok kaynak yüzlerce çeşidi olan üzümün anavatanı olarak ise Anadolu‘yu gösteriyor.
Bağcılık için yerkürenin en elverişli iklim kuşağı üzerinde bulunan ülkemiz, asmanın gen merkezi olmasının yanı sıra son derece eski ve köklü bir bağcılık kültürüne de sahip.
Yapılan arkeolojik kazılardan Anadolu 'da bağcılık kültürünün M.Ö. 3500 yılına kadar dayandığı saptanmış. Tarih boyunca Anadolu'da elde edilen üzümler çoğunlukla kuru ve yaş olarak tüketildi. Bir kısmı da pekmez, bulama, pestil, lokum ve köfter şeklinde değerlendirilirmiş.
PEKİ NEDİR BAĞBOZUMU DEDİKLERİ?
Yine binlerce yıl öncesinde Yunan mitolojisine kadar uzanan bağbozumu şenlikleri tanrısı Dionysos adına düzenlenirken aynı zamanda bereketi, çoğalmayı, birlikte olmayı, coşkuyu da kutlamak için düzenleniyor.
O yılın mahsulü kutlamalarla toplanıp bununla birlikte güzel yemekler yapılıyor, yeniliyor, içiliyor, eğleniliyor. Bağ bozumu demek şenlik demek, mutluluk demektir.
Sonbaharın bir diğer adı olacak kadar önemli olan bağ bozumu için üzümlerin son olgunlaşma dönemine girmesi gerekiyor. Bu yüzden ülkemizde mevsimlere ve bölgelere göre yakın ancak farklı tarihlerde yapılıyor. Koruk daha parlak, suyu daha tatlı oldu mu üzüm için vakit tamamdır.
VE NASIL YAPILIR?
[caption id="attachment_1611" align="alignnone" width="640"]
Bağlarda..[/caption]
Bozuma hazır olan üzümler için bağ makası ya da bağbıçağı kullanılıyor. Elde makas ya da bıçak, kesilen üzüm salkımları küfelere doldurulur. Ardından üzümler salkımlarından ayıklandıktan sonra potasyum nitratlı bir çözelti içine daldırılıp güneşte bekletilirler. Sonrasında ise pekmez, sirke ya da şarap hangisi yapılacaksa ona göre hazırlanırlar.
Bağdan toplanan üzümler farklı çeşitlerde olabiliyor. Az önce de söylediğimiz gibi üzümlerin toplanması için olgunlaşmış olması şart. Yoksa erken toplanan üzümler ekşi oluyormuş.
[caption id="attachment_1613" align="alignnone" width="635"]
Bozcaada Bağlarında[/caption]
Bu kadar güçlü bir tarihe ve derin bir anlama sahip olan bağbozumu sadece üzüm toplamak değil elbette. Her kültürün bağ bozumunu karşılama ve kutlama anlayışları farklı olsa da ortak olan şey kutlama, umut ve berekettir.
Günümüzde toprağa kulak verip birçok şenlik düzenleniyor aslında. Nefis sofraların kurulduğu, yarışmaların düzenlendiği şenliklerde bağlar ve üretim yerleri de gezilerek, üzüm ve bağcılık kültürü tanıtılıyor. Bu da tabii yerli üreticilerle halk arasında daha organik bir bağ kurulmasını sağlıyor.
TÜRKİYE'DE BAĞBOZUMU YAPILAN YERLER
Türkiye'de toprağın sesine kulak verip, bağ bozumunu bir şenliğe dönüştüren şehirlerimiz ve etkinliklerimiz var.
Bozcaada Bağ Bozumu Festivali
Heredot'un dediği gibi ' Tanrılar Bozcaada'yı insanlar uzun yaşasın diye yaratmış olmalı.İki yıl önce ilk gittiğimden bu yana en sevdiğim yerlerden biri Bozcaada. Arnavut kaldırımlı dar sokakları, unutulmaz gün batımı , butik dükkanları ve mis gibi ada havasıyla çok sevdiğim Bozcaada 'da hızlı keşfedilen diğer pek çok yer gibi güzel olmanın bedelini ağır ödüyor. Daha önce sakinliğine ve doğasına hayran olduğum bu adayı bir de Bağbozumu Şenliklerinde gördüğümde açıkçası bir turizmci olarak gördüğü talep karşısında mutlu olmam gerekirken, insanların doğaya karşı duyarsızlığı ve tüketim hırsları karşısında resmen acı duydum.
Mitoloji 'de Tenedos olarak anılan Bozcaada'nın toplam yüzölçümündeki 18.500 dönümü bağlarla kaplı.Bozcaada'da bağ bozumu, eylül ayının ilk haftalarında yapılıyor. Bozcaada Bağ bozumu Festivali'nde bağlardan üzümler toplanacak, çiftlikler gezilecek, üzümler dalından yenecek ve tadımlar yapılıyor.
Bozcaada Bağbozumun en keyifli yaşandığı yerlerden biri ancak burayı detaylı anlatmayı farklı bir yazıya saklamayı tercih ediyorum
Ürgüp Uluslararası Bağ Bozumu Festivali
Ürgüp'te üzümün geçmişi ortalama 4 bin yıl öncesine kadar dayanıyor. Haliyle bölge ve bölge halkı için üzüm çok önemli. Ürgüp'ün girişindeki Üç Güzeller mevkiinde yapılan festivalin neredeyse 50. kez yapılıyor. Uluslararası arenada yer alan festivale katılarak üzümlerin tadına bakabilir, çiftçilerle sohbet edebilir, Ürgüp'ün harika doğasına tanıklık edebilirsiniz.
Urla Uluslararası Bağ Bozumu Festivali
Urla'daki bağ bozumu şenliği, 2600 yıldır süregelen bir gelenek. Urla'da bağ, sadece yalnızca üzüm yetiştiriciliğini değil tüm tarlaları kapsıyor. Bağ bozumu ise tarlalardaki hasadı anlamına geliyor.
Trakya Bağ bozumu Festivali
Trakya diyerek aslında geniş bir bölgeden bahsediyoruz. Keza bu bölgede de bağbozumları son derece şenlikli geçiyor. Kırklareli, Edirne, Şarköy Mürefte (Tekirdağ) bağ bozumunu eğlenceler ve şenliklerle kutlayan yerler. 'Binbir çiçek' anlamına gelen Mürefte'ye giderseniz Türkiye'nin ilk şarap müzesini ziyaret etmeyi unutmayın.
Elazığ Bağ bozumu Festivali
Elazığ'da da bağ bozumu olduğunu ve hatta Türkiye'nin en iri taneli üzüm öküzgözünün buranın yerel bitkisi olduğunu biliyor muydunuz? Öküzgözü tıpkı Elazığ gibi Trakya ve Ege'de de var ancak uzmanların söylediği, en lezzetli öküzgözünün Elazığ'da yetiştiğidir.
Denizli Çal Bağ bozumu Şenlikleri
Başta üzüm üreticileri olmak üzere yerel halka bayram tadında birkaç gün yaşatma hedefinde olan şenlikler, her sene üzümün olgunlaşmasına bağlı olarak eylülün ilk haftasında gerçekleşiyor. Aynı zamanda kültür ve sanat etkinliklerinin de olduğu şenlikte çeşitli yarışmalar ve konserler de düzenleniyor.
Gelibolu Bağ Bozumu Etkinliği
Gelibolu'daki bağlarında bağ bozumu etkinliği diğer şenlikler kadar kapsamlı olmayabilir ancak yine de çeşit çeşit üzümleri toplamak için katılabilirsiniz.
Antik çağlardan bu yana, Anadolu topraklarının bereketini, devamlılığının göstergesi olan üzüm, 'bağbozumu'nda tam olarak kimliğine kavuşuyor..
Her yıl Eylül ve Ekim aylarında Türkiye'nin dört bir yanında gerçekleştirilen, rengarenk geçen festivallerle kutlanan bağ bozumu şenlikleri hem bölgeye yaşattığı canlılık hem de misafirlerine yaşattığı keyifli zamanla mutlaka yaşaması gereken deneyimlerden bir tanesi.
Bugün Türkiye, yaş üzüm üretiminin yüzde 40‘ını kurutmalık, yüzde 30‘unu sofralık, yüzde 28‘ini şıralık yüzde 2‘sini şaraplık olarak değerlendiriliyor.
O halde seneye sonbahar kendinize bir iyilik yapın,mutlaka katılın, bu eşsiz deneyimi yaşayın..
